Tym razem przyszła kolej na praktyczne wyjaśnienia dotyczące kontaktów z dzieckiem, w kolejnych wpisach wyjaśnimy sobie również czym jest władza rodzicielska. Postaram się Państwu wyjaśnić różnice pomiędzy sprawowaniem władzy rodzicielskiej, a wykonywaniem kontaktów z dzieckiem. Rodzice często utożsamiają kontakty z władzą rodzicielską, tymczasem w praktyce władza rodzicielska oraz kontakty regulowanie są przez sądy w sposób odrębny. Zgodnie z dyspozycją art. 113 ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2019 roku, poz. 2086) niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów. Kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej. Z przywołanego przepisu wyraźnie wynika po pierwsze, że kontakty rodziców z dzieckiem stanowią nie tylko uprawnienie ale również obowiązek. Po drugie, że prawo i obowiązek kontaktów istnieje niezależnie od przysługiwania rodzicom władzy rodzicielskiej, a także niezależne od istnienia pomiędzy nimi więzi prawnej w postaci małżeństwa. Kontakty dotyczą więc rodziców, którzy nie są małżeństwem, pozostają w związku małżeńskim, są małżeństwem, ale pozostają w separacji faktycznej albo sąd orzekł w stosunku do nich separację bądź też orzekł rozwód lub unieważnienie małżeństwa. W sytuacji gdy dochodzi do orzeczenia rozwodu, orzeczenia separacji lub unieważnienia małżeństwa sąd z urzędu będzie orzekał o kontaktach z dzieckiem. Na zgodny wniosek stron – gdy rodzice wnoszą o nieorzekanie o kontaktach – sąd nie będzie określał sposobu ich wykonywania. Praktyka pokazuje jednak, że z perspektywy czasu lepszym rozwiązaniem jest uregulowanie sposobu wykonywania kontaktów, nawet wówczas gdy rodzice potrafią porozumieć się co do sposobu ich wykonywania. Po pierwsze, daje nam to gwarancję ich wykonywania na zasadach określonych w wyroku rozwodowym lub zapadłym postanowieniu. Po drugie, mimo ich węższego uregulowania, za zgodą drugiego rodzica zawsze możemy wykonywać je w szerszym aniżeli uregulowany zakresie. W jaki sposób uregulować kontakty? Jak już była, mowa w sytuacji m. in. rozwodu kontakty zostają uregulowane w jednym z punktów wydanego wówczas orzeczenia. Gdy jednak kontakty trzeba uregulować np. pomiędzy osobami nie będącymi w związku małżeńskim konieczny będzie odrębny wniosek. Wniosek składamy do sądu właściwego dla miejsca zamieszkania dziecka, gdy dziecko nie ma ustalonego miejsca stałego zamieszkania u żadnego z rodziców do sądu właściwego według miejsca pobytu dziecka. Treść wniosku powinna precyzyjnie regulować sposób wykonywania kontaktów np. wnoszę uregulowanie kontaktów wnioskodawcy _____ z małoletnim synem _______ urodzonym dnia _________, poprzez ustalenie, że wnioskodawca ma prawo do kontaktu z małoletnim w uregulowanym czasie tj: 1) w każdy I i III weekend miesiąca od godziny 09:00 w sobotę do 19:00 w niedzielę; 2) każdego roku w jeden dzień Świąt Bożego Narodzenia (tj. dnia 26 grudnia od godziny 09:00 do godziny 19:00) oraz Świąt Wielkanocnych (tj. w Poniedziałek Wielkanocny od godziny 09:00 do godziny 19:00); 3) w wakacje od dnia 01 sierpnia od godziny 09:00 do dnia 15 sierpnia do godziny 19:00; 4) w ferie zimowe od poniedziałku rozpoczynającego drugi tydzień ferii zimowych od godziny 09:00 do niedzieli kończącej drugi tydzień ferii zimowych do godziny 19:00; a kontakty, o których wyżej mowa będą odbywał się poza miejscem zamieszkania dziecka bez obecności matki ze zobowiązaniem ojca do odebrania dziecka przed kontaktem i odprowadzenia po zakończonym kontakcie Sformowany wniosek należy odpowiednio uzasadnić przywołując wszelkie niezbędne do tego dowody. Nadto, wniosek podlega opłacie, która na moment pisania niemniejszego artykułu wynosi 100 PLN. Z racji konieczności formalnego przygotowania wniosku, zalecam kontakt z specjalistą (radcą prawnym lub adwokatem).

Radca Prawny Łukasz Awgulewicz

Uprzednio była już mowa na temat zasad dochodzenia alimentów na rzecz małoletniego dziecka. W dzisiejszym wpisie postaram się wyjaśnić od czego zależy wysokość alimentów oraz jakie wydatki można zaliczyć do ich wysokości.Kwestia rozmiaru świadczeń alimentacyjnych – wysokości należnych alimentów, została uregulowana w dyspozycji art. 135 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2019 roku, poz. 2086 z późń. zm.) dalej zwana K.R.O. Zgodnie wyżej przywołanym przepisem, zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Zakres świadczeń alimentacyjnych wyznaczają więc z jednej strony usprawiedliwione potrzeby uprawnionego (tj. dziecka, któremu alimenty mają być przyznane) z drugiej zaś możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego (tj. rodzica zobowiązanego do łożenia na koszty utrzymania i wychowania swojego dziecka). Współzależność między tymi dwoma czynnikami wyraża się w tym, że usprawiedliwione potrzeby uprawnionego powinny być zaspokojone w takim zakresie, w jakim pozwalają na to możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego. W praktyce dopiero ustalenie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego, następnie zaś porównanie tych wartości pozwoli na ustalenie, czy i w jakim zakresie (w całości bądź w części) potrzeby uprawnionego mogą być zaspokojone przez zobowiązanego. Usprawiedliwione potrzeby uprawnionego mają bardzo szeroki charakter oraz zależą od indywidulanych predyspozycji konkretnego dziecka. Prócz kosztów zakupu żywności, ubrań, obuwia, kosmetyków, czy przyborów szkolnych, mogą je stanowić również inne wydatki. Przykładowo, dla jednego dziecka usprawiedliwioną potrzebą będzie np. konieczność prowadzenia drogiego leczenia specjalistycznego, dla innego uczestnictwo w płatnych korepetycjach z matematyki, a dla jeszcze innego coroczny wyjazd na obóz sportowy. Kwestia formułowania usprawiedliwionych potrzeb przeważnie nie sprawia większych problemów interpretacyjnych. Rodzice znają potrzeby swych dzieci i wiedzą jakie mają w związku z tym wydatki. Pozwolę sobie dodać jedną praktyczną wskazówkę dotyczącą dokumentowania ponoszonych kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Zalecam Państwu dokumentowanie wydatków za pomocą imiennych faktur wystawianych na imię i nazwisko małoletniego. Paragon jest dokumentem niespersonalizowanym. Nie wiadomo kto poniósł wydatek w nim wskazany. Faktura zawsze dotyczy konkretnej osoby wskazanej w jej treści. Szerszego wykładu wymaga definicja możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji. Często budzi ona duże kontrowersje, bowiem z błędnego przeświadczenia społecznego wynika, że uchylić się od alimentów można np. poprzez porzucenie pracy i rejestrację jako osoba bezrobotna. Jest to nieprawidłowe rozumowanie możliwości majątkowych i zarobkowych zobowiązanego, które to możliwości związane są z jego bieżącym zarobkowaniem ale nie w sposób zupełnie bezwzględny. Pojęcie możliwości zarobkowych oraz majątkowych zobowiązanego znaczenie wykracza poza definicję jego aktualnego zatrudnienia. Praktyka orzecznicza wskazuje, że gdy zobowiązany w ogóle nie pracuje, zadaniem Sądu jest ustalenie wysokości dochodów, które zobowiązany przy pełnym wykorzystaniu swoich sił intelektualnych i fizycznych jest w stanie uzyskać. Jeśli więc zobowiązany do alimentów ma np. prawo jazdy kategorii C, kurs operatora koparki, czy zna język niemiecki, teoretycznie nic nie stoi na przeszkodzie aby znalazł pracę i uzyskał co najmniej minimalne wynagrodzenie ustawowe. Pamiętajmy, że ustalając wysokość należnych dziecku alimentów Sąd zawsze kieruje się jego dobrem. Rodzice w zależności od swych możliwości obowiązani są zapewnić dziecku środki do zaspokojenia potrzeb fizycznych (w szczególności wyżywienia, mieszkania, odzieży, środków higienicznych, czy opieki lekarskiej) jak i duchowych (kulturalnych), dostarczenia odpowiednich do wieku dzieci rozrywek oraz wypoczynku. Wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie [...] może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego. W takim wypadku świadczenie alimentacyjne rodzica, z którym dziecko na stałe nie pozostaje, będzie polegało na łożeniu alimentów w pieniądzu.

Radca Prawny Łukasz Awgulewicz

W ostatniej części artykułów poświęconych tematyce alimentów przyznawanych na rzecz uprawnionych dzieci opiszę konsekwencje braku ich płatności przez zobowiązanego rodzica. Konsekwencje te są bardzo dotkliwe bowiem dotyczą odpowiedzialności zarówno materialnej jak również karnej z racji dopuszczenia się przestępstwa nie alimentacji. Po uzyskaniu prawomocnego wyroku sądowego zasądzającego alimenty na rzecz dziecka uprawniony do ich pobierania rodzic powinien w pierwszej kolejności wezwać zobowiązanego do dobrowolnej płatności alimentów. Wezwanie powinno mieć formę pisemną oraz zostać wysłane na adres zobowiązanego do płatności alimentów listem poleconym (wskazany nadawca i odbiorca) najlepiej wysłanym za potwierdzeniem jego odbioru (żółta zwrotka). Treść wezwania powinna zawierać żądanie płatności alimentów pod rygorem skierowania sprawy na drogę egzekucji komorniczej. Co istotne, do wezwania do dobrowolnej zapłaty nigdy dołączamy odpisu wyroku. Po bezskutecznym upływie okresu oczekiwania na płatność należy wystąpić do właściwego miejscowo komornika sądowego o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko zobowiązanemu do płatności alimentów. Z zasady komornikiem miejscowo właściwym jest komornik, w którego okręgu dłużnik ma miejsce zamieszkania. Komornik obowiązany jest z urzędu przeprowadzić dochodzenie w celu ustalenia zarobków i stanu majątkowego dłużnika oraz jego miejsca zamieszkania. Jeżeli środki te okażą się bezskuteczne, organy Policji przeprowadzą na wniosek komornika czynności w celu ustalenia miejsca zamieszkania i miejsca pracy dłużnika. Gdy prowadzona egzekucja okazuje się bezskuteczna, komornik wydaje postanowienie o jej bezskuteczności. Jest to istotne, bowiem wówczas wierzyciel ma możliwość uzyskania świadczenia z funduszu alimentacyjnego na zasadach określonych w ustawie z dnia 07 września 2007 roku – o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2020 roku, poz. 808). Ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz ich wypłata następują odpowiednio na wniosek osoby uprawnionej lub jej przedstawiciela ustawowego. Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują w wysokości bieżąco ustalonych alimentów, jednakże nie wyższej niż 500 zł miesięcznie. Przyznanie świadczenia uzależnione jest od kryterium dochodowego, obecnie świadczenie przysługuje jeśli dochód rodziny w przeliczeniu na jedną osobę nie przekracza kwoty 800 PLN netto. Oczywiście każde wypłacone przez fundusz alimentacyjny świadczenie powiększa zobowiązanie alimentacyjne dłużnika. Organ właściwy dłużnika (GOPS lub MOPS) przeprowadza wywiad alimentacyjny, w celu ustalenia sytuacji rodzinnej, dochodowej i zawodowej dłużnika alimentacyjnego, a także jego stanu zdrowia oraz przyczyn niełożenia na utrzymanie osoby uprawnionej oraz odbiera od niego oświadczenie majątkowe. Ważne jest aby stawić się na wyznaczony termin celem przeprowadzenia wywiadu alimentacyjnego. Gdy powodem braku możliwości wywiązania się z zobowiązań alimentacyjnych jest brak pracy, organ zobowiąże dłużnika do zarejestrowania się jako osoba bezrobotna. Jeżeli dłużnik alimentacyjny uniemożliwia przeprowadzenie wyżej wskazanego wywiadu lub odmówił złożenia oświadczenia majątkowego, zarejestrowania się jako bezrobotny, przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia, czy innej pracy zarobkowej lub odmówił wykonywania prac społecznie użytecznych, prac interwencyjnych, robót publicznych, prac na zasadach robót publicznych albo udziału w szkoleniu, stażu lub przygotowaniu zawodowym dorosłych, organ właściwy dłużnika wszczyna postępowanie celem uznania dłużnika za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych. Gdy organ wyda decyzję o uznaniu dłużnika za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych, a następnie stanie się ona ostateczna, organ właściwy dłużnika z urzędu składa wniosek o ściganie dłużnika za przestępstwo określone w art. 209 § 1 ustawy z dnia 06 czerwca 1997 roku – Kodeks karny (Dz. U. z 2019 roku, poz. 1950) dalej zwana K.K. Nadto, po uzyskaniu z centralnej ewidencji kierowców informacji, że dłużnik alimentacyjny posiada uprawnienie do kierowania pojazdami, organ może skierować wniosek do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego. Zgodnie z dyspozycją art. 209 § 1 K.K. kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. W praktyce organy ścigania najczęściej stosują kwalifikowaną postać przestępstwa nie alimentacji, zagrożoną wyższą odpowiedzialnością karną tj. art. 209 § 1a K.K. Zgodnie z jego treścią, jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 naraża osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Jak widać brak płatności alimentów niesie za sobą rozległe konsekwencje prawne. Warto więc od samego początku podchodzić do ich materii z należytą uwagą.

Radca Prawny Łukasz Awgulewicz

Rozpoczynamy kolejną tematykę cieszącą się bardzo dużym zainteresowaniem społecznym. Mianowicie serię artykułów z zakresu prawa rodzinnego. Na początek temat alimentów, komu należą się alimenty potrzebne do utrzymania i wychowania małoletniego – rodzicom, czy dziecku? czy można je płacić na rachunek bankowy małoletniego? jakie koszty można zaliczyć do wysokości należnych alimentów? co zrobić gdy drugi rodzic jest bezrobotny i nie uzyskuje żadnych dochodów lub pracuje bez umowy? Odpowiedzi na te i inne pytania uzyskasz, w tym oraz kolejnych wpisach. Regulacje na temat obowiązków alimentacyjnych znajdziemy w ustawie z dnia 25 lutego 1964 roku – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2019 roku, poz. 2086 z późń. zm.) dalej w skrócie K.R.O. Zgodnie z art. 133 § K.R.O. rodzice są obowiązani do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie chyba, że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Powyższe oznacza, że w zasadzie już sama niezdolność dziecka do samodzielnego utrzymana się (również wówczas gdy dziecko nie znajduje się w niedostatku posiadając jakiekolwiek środki) jest wystarczającą przesłanką do powstania obowiązku alimentacyjnego rodziców względem ich dzieci. W konsekwencji obowiązek rodzica dostarczania dziecku środków utrzymania i wychowania istnieje począwszy od chwili urodzenia się dziecka. Obowiązek istnieje nawet, jeśli dziecko ukończyło 18 lat, ale uczy się nadal i z racji tego nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać. Zupełnie wyjątkowa sytuacja ma miejsce gdy dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania np. dziecko jest gwiazdą filmową i zarabia na swoje utrzymanie kwotę znacznie przewyższającą koszty swojego utrzymania i wychowania. Formalnego wyjaśnienia wymaga kwestia uprawnionego do alimentów. W praktyce wielokrotnie spotykam się z błędnym przeświadczeniem, czy to zobowiązanego do alimentacji rodzica, czy to rodzica mającego zamiar uzyskać należne alimenty, że alimenty będą zasądzone dla rodzica, z którym dziecko stale przebywa. Sytuacja nabiera szczególnego znaczenia, gdy pomiędzy rodzicami występuje zażyły konflikt powstały na tle rozkładu pożycia małżeńskiego. Wówczas, rodzice przeważnie nie potrafią się porozumieć co do istotnych spraw dziecka, a jedną z nich jest ponoszenie bieżących kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Należy więc wyjaśnić, że z zasady jeśli chodzi alimenty mające stanowić środki niezbędne do wychowania oraz utrzymania się dziecka, alimenty zawsze należą się dziecku, a nie jego rodzicom. Oczywistym jest, że małoletni do czasu uzyskania pełnoletności, z racji braku zdolności do samodzielnej reprezentacji, musi być reprezentowany przez uprawnionego przedstawiciela ustawowego, którym najczęściej jest rodzic sprawujący nad dzieckiem faktyczną opiekę. Z tego względu, to właśnie zainteresowany uzyskaniem alimentów rodzic przygotowuje niezbędną dokumentację oraz występuje do Sądu, składa odpowiednie dowody i prezentuje stanowisko procesowe. Zawsze jednak, aż do czasu uzyskania pełnoletniości przez małoletniego, powództwo o alimenty wnosi małoletnie dziecko (nie rodzic) reprezentowane przez przedstawiciela ustawowego, którym jak już była mowa, najczęściej jest jeden z jego rodziców. Przeważnie alimenty będą zasądzone albo na skutek wniesionego powództwa o alimenty (wówczas powodem jest dziecko reprezentowane np. przez matkę) albo na skutek wniesionego powództwa o rozwód (wówczas powodem jest strona żądająca rozwodu – nie dziecko, lecz Sąd w wyroku rozwodowym orzeka o alimentach przysługujących na rzecz małoletnich dzieci). Zawsze jednak alimenty zasądzone zostają na rzecz małoletniego dziecka nie zaś rodzica. Kolejnym bardzo często zadawanym pytaniem, jest pytanie o realizację alimentów przez zobowiązanego do płatności rodzica, w tym rachunek bankowy na jaki płatność alimentów miałaby nastąpić. Tu podobnie, częstokroć wobec występującego zażyłego konfliktu pomiędzy rodzicami uprawnionego do alimentów, zobowiązany do alimentów rodzic wyraża wolę płatności alimentów bezpośrednio na rachunek małoletniego, ale nie chce ich płacić do rąk, czy na rachunek bankowy drugiego z rodziców. Niestety, takie stanowisko jest nieprawidłowe. Zobowiązany do alimentów rodzic każdorazowo powinien realizować alimenty zgodnie z treścią zapadłego w tym przedmiocie orzeczenia. Nie ma on swobody decyzyjnej gdzie oraz komu będzie alimenty przekazywał. Błędna płatność alimentów rodzi odpowiedzialność finansową, a nawet karną. Oczywiście, najlepiej gdyby już w treści zapadłego wyroku zamieszczone było stwierdzenie, że alimenty będą płatne na rachunek bankowy reprezentującego dziecko rodzica prowadzony w tym, czy innym Banku pod konkretnym numerem. Najczęściej jednak, z przyczyn czysto praktycznych (częste zmiany rachunku bankowego co skutkowałoby dezaktualizacją wydanego orzeczenia) w sentencji wyroku zawarte będzie stwierdzenie o konieczności zapłaty alimentów do rąk uprawnionego przedstawiciela ustawowego. Rodzice mogą między sobą ustalić, że faktyczna płatność alimentów zasądzonych do rąk uprawnionego przedstawiciela ustawowego, finalnie nastąpi na wskazany przez niego rachunek bankowy. Jednak obligatoryjnie zalecałbym, aby tego typu ustalenia każdorazowo potwierdzić pisemnie np. oświadczeniem pisemnym matki, że wnosi o zapłatę alimentów bezpośrednio na rachunek konkretny bankowy. Jeśli zaś alimenty przekazujemy do rąk własnych pamiętajmy o każdorazowym sporządzeniu pokwitowania odbioru gotówki. Bez wątpienia pozwoli to uniknąć ewentualnych nieporozumień w tym przedmiocie, w szczególności zapobiegnie konieczności podwójnej płatności alimentów.

Radca Prawny Łukasz Awgulewicz