Prawo rodzinne – alimenty cz. 1

Rozpoczynamy kolejną tematykę cieszącą się bardzo dużym zainteresowaniem społecznym. Mianowicie serię artykułów z zakresu prawa rodzinnego. Na początek temat alimentów, komu należą się alimenty potrzebne do utrzymania i wychowania małoletniego – rodzicom, czy dziecku? czy można je płacić na rachunek bankowy małoletniego? jakie koszty można zaliczyć do wysokości należnych alimentów? co zrobić gdy drugi rodzic jest bezrobotny i nie uzyskuje żadnych dochodów lub pracuje bez umowy? Odpowiedzi na te i inne pytania uzyskasz, w tym oraz kolejnych wpisach. Regulacje na temat obowiązków alimentacyjnych znajdziemy w ustawie z dnia 25 lutego 1964 roku – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2019 roku, poz. 2086 z późń. zm.) dalej w skrócie K.R.O. Zgodnie z art. 133 § K.R.O. rodzice są obowiązani do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie chyba, że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Powyższe oznacza, że w zasadzie już sama niezdolność dziecka do samodzielnego utrzymana się (również wówczas gdy dziecko nie znajduje się w niedostatku posiadając jakiekolwiek środki) jest wystarczającą przesłanką do powstania obowiązku alimentacyjnego rodziców względem ich dzieci. W konsekwencji obowiązek rodzica dostarczania dziecku środków utrzymania i wychowania istnieje począwszy od chwili urodzenia się dziecka. Obowiązek istnieje nawet, jeśli dziecko ukończyło 18 lat, ale uczy się nadal i z racji tego nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać. Zupełnie wyjątkowa sytuacja ma miejsce gdy dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania np. dziecko jest gwiazdą filmową i zarabia na swoje utrzymanie kwotę znacznie przewyższającą koszty swojego utrzymania i wychowania. Formalnego wyjaśnienia wymaga kwestia uprawnionego do alimentów. W praktyce wielokrotnie spotykam się z błędnym przeświadczeniem, czy to zobowiązanego do alimentacji rodzica, czy to rodzica mającego zamiar uzyskać należne alimenty, że alimenty będą zasądzone dla rodzica, z którym dziecko stale przebywa. Sytuacja nabiera szczególnego znaczenia, gdy pomiędzy rodzicami występuje zażyły konflikt powstały na tle rozkładu pożycia małżeńskiego. Wówczas, rodzice przeważnie nie potrafią się porozumieć co do istotnych spraw dziecka, a jedną z nich jest ponoszenie bieżących kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Należy więc wyjaśnić, że z zasady jeśli chodzi alimenty mające stanowić środki niezbędne do wychowania oraz utrzymania się dziecka, alimenty zawsze należą się dziecku, a nie jego rodzicom. Oczywistym jest, że małoletni do czasu uzyskania pełnoletności, z racji braku zdolności do samodzielnej reprezentacji, musi być reprezentowany przez uprawnionego przedstawiciela ustawowego, którym najczęściej jest rodzic sprawujący nad dzieckiem faktyczną opiekę. Z tego względu, to właśnie zainteresowany uzyskaniem alimentów rodzic przygotowuje niezbędną dokumentację oraz występuje do Sądu, składa odpowiednie dowody i prezentuje stanowisko procesowe. Zawsze jednak, aż do czasu uzyskania pełnoletniości przez małoletniego, powództwo o alimenty wnosi małoletnie dziecko (nie rodzic) reprezentowane przez przedstawiciela ustawowego, którym jak już była mowa, najczęściej jest jeden z jego rodziców. Przeważnie alimenty będą zasądzone albo na skutek wniesionego powództwa o alimenty (wówczas powodem jest dziecko reprezentowane np. przez matkę) albo na skutek wniesionego powództwa o rozwód (wówczas powodem jest strona żądająca rozwodu – nie dziecko, lecz Sąd w wyroku rozwodowym orzeka o alimentach przysługujących na rzecz małoletnich dzieci). Zawsze jednak alimenty zasądzone zostają na rzecz małoletniego dziecka nie zaś rodzica. Kolejnym bardzo często zadawanym pytaniem, jest pytanie o realizację alimentów przez zobowiązanego do płatności rodzica, w tym rachunek bankowy na jaki płatność alimentów miałaby nastąpić. Tu podobnie, częstokroć wobec występującego zażyłego konfliktu pomiędzy rodzicami uprawnionego do alimentów, zobowiązany do alimentów rodzic wyraża wolę płatności alimentów bezpośrednio na rachunek małoletniego, ale nie chce ich płacić do rąk, czy na rachunek bankowy drugiego z rodziców. Niestety, takie stanowisko jest nieprawidłowe. Zobowiązany do alimentów rodzic każdorazowo powinien realizować alimenty zgodnie z treścią zapadłego w tym przedmiocie orzeczenia. Nie ma on swobody decyzyjnej gdzie oraz komu będzie alimenty przekazywał. Błędna płatność alimentów rodzi odpowiedzialność finansową, a nawet karną. Oczywiście, najlepiej gdyby już w treści zapadłego wyroku zamieszczone było stwierdzenie, że alimenty będą płatne na rachunek bankowy reprezentującego dziecko rodzica prowadzony w tym, czy innym Banku pod konkretnym numerem. Najczęściej jednak, z przyczyn czysto praktycznych (częste zmiany rachunku bankowego co skutkowałoby dezaktualizacją wydanego orzeczenia) w sentencji wyroku zawarte będzie stwierdzenie o konieczności zapłaty alimentów do rąk uprawnionego przedstawiciela ustawowego. Rodzice mogą między sobą ustalić, że faktyczna płatność alimentów zasądzonych do rąk uprawnionego przedstawiciela ustawowego, finalnie nastąpi na wskazany przez niego rachunek bankowy. Jednak obligatoryjnie zalecałbym, aby tego typu ustalenia każdorazowo potwierdzić pisemnie np. oświadczeniem pisemnym matki, że wnosi o zapłatę alimentów bezpośrednio na rachunek konkretny bankowy. Jeśli zaś alimenty przekazujemy do rąk własnych pamiętajmy o każdorazowym sporządzeniu pokwitowania odbioru gotówki. Bez wątpienia pozwoli to uniknąć ewentualnych nieporozumień w tym przedmiocie, w szczególności zapobiegnie konieczności podwójnej płatności alimentów.

Radca Prawny Łukasz Awgulewicz