Prawo rodzinne – alimenty cz. 3

W ostatniej części artykułów poświęconych tematyce alimentów przyznawanych na rzecz uprawnionych dzieci opiszę konsekwencje braku ich płatności przez zobowiązanego rodzica. Konsekwencje te są bardzo dotkliwe bowiem dotyczą odpowiedzialności zarówno materialnej jak również karnej z racji dopuszczenia się przestępstwa nie alimentacji. Po uzyskaniu prawomocnego wyroku sądowego zasądzającego alimenty na rzecz dziecka uprawniony do ich pobierania rodzic powinien w pierwszej kolejności wezwać zobowiązanego do dobrowolnej płatności alimentów. Wezwanie powinno mieć formę pisemną oraz zostać wysłane na adres zobowiązanego do płatności alimentów listem poleconym (wskazany nadawca i odbiorca) najlepiej wysłanym za potwierdzeniem jego odbioru (żółta zwrotka). Treść wezwania powinna zawierać żądanie płatności alimentów pod rygorem skierowania sprawy na drogę egzekucji komorniczej. Co istotne, do wezwania do dobrowolnej zapłaty nigdy dołączamy odpisu wyroku. Po bezskutecznym upływie okresu oczekiwania na płatność należy wystąpić do właściwego miejscowo komornika sądowego o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko zobowiązanemu do płatności alimentów. Z zasady komornikiem miejscowo właściwym jest komornik, w którego okręgu dłużnik ma miejsce zamieszkania. Komornik obowiązany jest z urzędu przeprowadzić dochodzenie w celu ustalenia zarobków i stanu majątkowego dłużnika oraz jego miejsca zamieszkania. Jeżeli środki te okażą się bezskuteczne, organy Policji przeprowadzą na wniosek komornika czynności w celu ustalenia miejsca zamieszkania i miejsca pracy dłużnika. Gdy prowadzona egzekucja okazuje się bezskuteczna, komornik wydaje postanowienie o jej bezskuteczności. Jest to istotne, bowiem wówczas wierzyciel ma możliwość uzyskania świadczenia z funduszu alimentacyjnego na zasadach określonych w ustawie z dnia 07 września 2007 roku – o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2020 roku, poz. 808). Ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz ich wypłata następują odpowiednio na wniosek osoby uprawnionej lub jej przedstawiciela ustawowego. Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują w wysokości bieżąco ustalonych alimentów, jednakże nie wyższej niż 500 zł miesięcznie. Przyznanie świadczenia uzależnione jest od kryterium dochodowego, obecnie świadczenie przysługuje jeśli dochód rodziny w przeliczeniu na jedną osobę nie przekracza kwoty 800 PLN netto. Oczywiście każde wypłacone przez fundusz alimentacyjny świadczenie powiększa zobowiązanie alimentacyjne dłużnika. Organ właściwy dłużnika (GOPS lub MOPS) przeprowadza wywiad alimentacyjny, w celu ustalenia sytuacji rodzinnej, dochodowej i zawodowej dłużnika alimentacyjnego, a także jego stanu zdrowia oraz przyczyn niełożenia na utrzymanie osoby uprawnionej oraz odbiera od niego oświadczenie majątkowe. Ważne jest aby stawić się na wyznaczony termin celem przeprowadzenia wywiadu alimentacyjnego. Gdy powodem braku możliwości wywiązania się z zobowiązań alimentacyjnych jest brak pracy, organ zobowiąże dłużnika do zarejestrowania się jako osoba bezrobotna. Jeżeli dłużnik alimentacyjny uniemożliwia przeprowadzenie wyżej wskazanego wywiadu lub odmówił złożenia oświadczenia majątkowego, zarejestrowania się jako bezrobotny, przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia, czy innej pracy zarobkowej lub odmówił wykonywania prac społecznie użytecznych, prac interwencyjnych, robót publicznych, prac na zasadach robót publicznych albo udziału w szkoleniu, stażu lub przygotowaniu zawodowym dorosłych, organ właściwy dłużnika wszczyna postępowanie celem uznania dłużnika za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych. Gdy organ wyda decyzję o uznaniu dłużnika za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych, a następnie stanie się ona ostateczna, organ właściwy dłużnika z urzędu składa wniosek o ściganie dłużnika za przestępstwo określone w art. 209 § 1 ustawy z dnia 06 czerwca 1997 roku – Kodeks karny (Dz. U. z 2019 roku, poz. 1950) dalej zwana K.K. Nadto, po uzyskaniu z centralnej ewidencji kierowców informacji, że dłużnik alimentacyjny posiada uprawnienie do kierowania pojazdami, organ może skierować wniosek do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego. Zgodnie z dyspozycją art. 209 § 1 K.K. kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. W praktyce organy ścigania najczęściej stosują kwalifikowaną postać przestępstwa nie alimentacji, zagrożoną wyższą odpowiedzialnością karną tj. art. 209 § 1a K.K. Zgodnie z jego treścią, jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 naraża osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Jak widać brak płatności alimentów niesie za sobą rozległe konsekwencje prawne. Warto więc od samego początku podchodzić do ich materii z należytą uwagą.

Radca Prawny Łukasz Awgulewicz